समूह 'ख' उसाउने प्रश्नहरू : विकासको गति समय र स्थानअनुसार फरक हुन्छ ।' यस भनाईलाई उदाहरण सहित पुष्टि गर्नुहोस्।

विकासको गति समय र स्थानअनुसार फरक हुने कुरा विभिन्न उदाहरणहरूबाट पुष्टि गर्न सकिन्छ। यहाँ केही उदाहरणहरू प्रस्तुत गरिन्छ: ### १. भौगोलिक स्थानको प्रभाव - **उदाहरण:** पहाडी क्षेत्र र समथर क्षेत्र - पहाडी क्षेत्रहरूमा, विकासको गति सामान्यतया समथर क्षेत्रको तुलनामा कम हुन्छ। यहाँको भौगोलिक संरचना, जलवायु र प्राकृतिक स्रोतहरूको उपलब्धता विकासमा बाधा पुर्याउन सक्छ। उदाहरणका लागि, नेपालका पहाडी जिल्लाहरूमा आधारभूत पूर्वाधारको विकास गर्न कठिनाइ हुन्छ, जबकि तराईका जिल्लाहरूमा विकासको गति छिटो हुन्छ। ### २. ऐतिहासिक समयको प्रभाव - **उदाहरण:** औद्योगिक क्रान्ति - औद्योगिक क्रान्ति पछि, विकासको गति तीव्र रूपमा बढ्यो। यस समयमा, प्रविधि र उत्पादनका नयाँ तरिकाहरूको विकासले समाजमा ठूलो परिवर्तन ल्यायो। यसले गर्दा, विकासको गति १८औं शताब्दीको अन्त्यमा र १९औं शताब्दीको सुरुमा तीव्र रूपमा बढ्यो, जुन समयको सन्दर्भमा विकासको गति फरक देखिन्छ। ### ३. आर्थिक अवस्था - **उदाहरण:** विकासशील र विकसित देशहरू - विकसित देशहरूमा, जस्तै अमेरिका र जापान, विकासको गति उच्च छ, जबकि विकासशील देशहरूमा, जस्तै अफ्रिकी देशहरूमा, विकासको गति कम छ। यहाँको आर्थिक अवस्था, शिक्षा, स्वास्थ्य सेवा र प्रविधिको पहुँचले विकासको गति निर्धारण गर्दछ। ### ४. सामाजिक र सांस्कृतिक कारक - **उदाहरण:** शिक्षा र महिलाको सहभागिता - शिक्षा र महिलाको सहभागिता विकासको गति प्रभावित गर्ने महत्वपूर्ण कारक हुन्। जहाँ महिलाहरूको शिक्षा र रोजगारमा सहभागिता उच्च छ, त्यहाँ विकासको गति पनि उच्च हुन्छ। उदाहरणका लागि, स्क्यान्डिनेवियाली देशहरूमा महिलाको उच्च शिक्षा र रोजगारमा सहभागिताले विकासको गति तीव्र बनाएको छ। ### निष्कर्ष उपरोक्त उदाहरणहरूले देखाउँछन् कि विकासको गति समय र स्थानअनुसार फरक हुन्छ। भौगोलिक, ऐतिहासिक, आर्थिक र सामाजिक कारकहरूले विकासको गति निर्धारण गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन्।